Rootsinteresse

De meeste adoptiekinderen en volwassen geadopteerden zijn in meer of mindere mate nieuwsgierig naar hun biologische familie en de omstandigheden waaronder ze zijn afgestaan. Ook kan er interesse zijn voor de cultuur in hun geboorteland. Vaak willen geadopteerden meer weten over het kindertehuis en/of het pleeggezin waar ze gewoond hebben en over de ervaringen die ze hebben opgedaan voordat ze geadopteerd werden. Het kennen van hoofdlijnen van hun levensgeschiedenis helpt hen bij het ontwikkelen van een eigen identiteit. Een adoptiekind voelt dat het loyaal mag zijn aan zijn biologische ouders, de cultuur en land van herkomst als zijn adoptieouders hem ondersteunen bij zijn rootsvragen en hulp bieden bij het verwerken van zijn emoties rondom afstand en adoptie.

De zoektocht naar de eigen identiteit speelt zich op verschillende niveaus af: abstract in iemands hoofd, concreet via instanties, dossiers en geboorteregisters en door te reizen en informatie te zoeken in het land van herkomst. Zoeken is vooral zoeken naar antwoorden en hoeft niet de vorm te hebben van een rootsreis of contact met de biologische familie. Zo kan ook het maken van een levensboek of het zoeken van informatie over het land van herkomst via internet al voldoende zijn om de (deel)vragen van dat moment te beantwoorden. Elk adoptiekind of geadopteerde gaat op zijn eigen manier om met zijn rootsinteresse.

​

Wanneer op rootsreis?

Veel ouders vragen zich af wanneer het de beste leeftijd is voor hun kind om op rootsreis te gaan. Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Dit hangt af van het kind, het gezin en de omstandigheden in het geboorteland. Voordelen voor het kind van op jonge leeftijd een rootsreis maken zijn:

• Hij krijgt een meer realistische indruk van zijn geboorteland.

• Hij begrijpt de omstandigheden en de mogelijke redenen van afstand beter.

• In het geboorteland is nog niet zo veel veranderd. Nuttige informatie kan nog beschikbaar zijn, verzorgers zijn nog niet vertrokken uit het tehuis en belangrijke plaatsen zijn nog herkenbaar. Ontwikkelingen in land van herkomst gaan snel, hoe meer tijd er verstrijkt hoe groter het risico dat dit niet meer zo is.

Het samen beleven van een rootsreis en de emoties die dat oproept, vraagt om een basis van vertrouwen tussen ouder(s) en kind. Voor kinderen met nog onvoldoende basisvertrouwen kan de impact van een rootsreis groot zijn. In een dergelijke situatie kan bij besluitvorming een adoptiedeskundig advies helpen.

In het algemeen is een adoptiekind klaar voor een rootsreis als:

• het interesse heeft in zijn roots,

• het veilig genoeg gehecht is aan zijn adoptieouders om alle emoties, die door de reis opgeroepen worden, te verwerken,

• er geen grote veranderingen spelen (zoals verhuizing, ziekte, overlijden of de komst van een ander kind in het gezin),

• het enigszins tegen onverwachte gebeurtenissen kan,

• adoptieouders hun kind voldoende kunnen steunen en begeleiden.

 

Aandachtspunten en dilemma’s

• Rootsvragen en rootsreizen kunnen een positief effect hebben: versterken van de eigen identiteit, meer (zelf)acceptatie, herkenning, erkenning en begrip. Vooral als er contact gelegd wordt met de biologische familie en dat contact als positief ervaren wordt, zal de winst groot zijn. De driehoek waarbinnen adoptie zich afspeelt wordt letterlijk en figuurlijk transparant. Maar het kan ook heel complex worden door angst, conflicterende belangen, teleurstellingen, moeilijk te hanteren informatie of pijnlijke ervaringen.

• De biologische familie kan heel anders zijn dan gedacht. Afstand doen is een traumatische ervaring. Biologische ouders kunnen dit trauma diep hebben weggestopt. Dit kan getriggerd worden door de hernieuwde ontmoeting en dit het herstel van de relaties verstoren.

• De verschillende talen en culturen kunnen contact in de weg staan.

• Belangrijke psychosociale en/of medische informatie blijkt niet te kloppen. Misschien blijkt de reden van afstand een andere te zijn dan in het dossier is vermeld of is verteld.

• Door gebeurtenissen tijdens een rootsreis kan het vertrouwen van het adoptiekind (opnieuw) geschaad worden. Dit kan leiden tot psychische problemen.

• Het onderhouden van contact met elkaar na de zoektocht is niet eenvoudig. Allereerst zijn er de praktische problemen, zoals taal, cultuur, de beschikking over communicatiemiddelen. Het afstemmen van de wederzijdse verwachtingen op elkaar en het vinden van een voor alle partijen bevredigende manier van (langdurig) contact met elkaar is vaak een belangrijk en tegelijkertijd ingewikkeld issue.

 

Aandachtspunten voor de hulpverlener

• Niet alle adoptiekinderen en geadopteerden durven hun rootsinteresse te tonen, bijvoorbeeld uit angst hun adoptieouders te kwetsen. Ook angst voor afwijzing door de biologische ouders of confrontatie met nare gebeurtenissen in het verleden kan leiden tot uitstel of vermijding van een zoektocht.

• Adoptieouders kunnen worstelen met het dilemma wat wel en wat nog niet te vertellen. Zeker als er sprake is van voor het kind erg belastende informatie. Een deskundig klankbord kan noodzakelijk zijn.

• U kunt de geadopteerde of adoptieouders helpen om meer zicht te krijgen op hun wensen, verwachtingen, angsten en loyaliteiten en de vraag wat hij of zij aan kan of nodig heeft. In de voorbereiding van een rootsreis zou aandacht besteed moeten worden aan trauma in de driehoek, mogelijke onverwachtse wendingen, nieuwe informatie, teleurstellende ervaringen, lotgenotencontact en hoe daarmee om te gaan.

• Via internet is veel informatie te vinden: blogs van ouders die al op rootsreis zijn gegaan, besloten Facebookpagina’s of Yahoo-groups en websites van rootsreisorganisaties.  Op basis van deze informatie krijgt men een beter beeld van wat men kan verwachten. Voor ouders met kinderen in de basisschoolleeftijd is een minibrochure over rootsreizen te bestellen via adoptie.nl.

• Begeleiding bij rootsvragen vraagt een houding van meerzijdige partijdigheid en omgaan met verschillende loyaliteiten.

• Een rootsreis kan oude diepe angst en pijn van het afgestaan zijn weer actueel maken. Traumabehandeling en hulp bij verliesverwerking of psychotherapie kan dan nodig zijn. Stichting Adoptievoorzieningen kan meedenken desgewenst verwijzen naar een adoptiedeskundige hulpverlener.

• Heeft u te maken met een zoekvraag van een geadopteerde? Neem dan contact op met de Fiom of Stichting Adoptievoorzieningen voor meer informatie over de mogelijkheden in de verschillende landen of om een casus te bespreken. Bij de Fiom kunnen geadopteerden terecht voor hulp bij hun zoekactie. Meer informatie vindt u op de website van de Fiom.